رفلاکس صفرا چه تفاوتی با رفلاکس اسید گوارشی دارد؟

رفلاکس صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه‌های نگهدارنده مانع از انتقال معکوس صفرا به معده و مری، به درستی عمل ‌نکنند. صفرا ماده ای با خاصیت فرسایش دهندگی پوشش های ظریف معده و مری است که می تواند باعث التهاب و آسیب بافتی شود.

برگشت صفرا به مری زمانی اتفاق می افتد که صفرا از روده کوچک به معده و گاهی اوقات به مری باز گردد. در نتیجه مسیر صفرا از روده کوچک به معده و مری خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر با طبینجا همراه باشید.

رفلاکس صفرا چیست؟
شرایط رفلاکس یا بازگشت صفرا زمانی اتفاق می‌افتد که صفرای کمک کننده به هضم غذا، در روده کوچک شما آزاد ‌شود. در نتیجه این وضعیت صفرا می تواند به معده و گاهی اوقات به مری شما باز گردد.

به طور معمول، همه مواردی که در فرآیند هضم دخیل هستند تنها بایستی به یک سمت و آن هم رو به سمت پایین جریان پیدا کنند. همانطور که غذا در امتداد دستگاه گوارش رو به جلو حرکت می کند، دریچه های در انتهای هر اندام به اندازه ای باز می شوند که غذا و شیره های گوارشی به اندام بعدی وارد شوند. در چنین شرایطی اجازه برگشت یا خروج از مسیر اصلی به آنها داده نمی شود. اما در صورتی که این دریچه‌ها به درستی عمل نکنند، ریفلاکس ممکن است اتفاق بیفتد و شیره‌های گوارشی مانند صفرا می‌توانند به اندام‌هایی که اجازه ورود به آن را ندارند، بازگردند.

صفرا چگونه ایجاد می شود؟
صفرا در کبد شما تولید شده و در کیسه صفرا ذخیره می شود. چنانچه چربی برای هضم وجود داشته باشد این صفرا به درون روده کوچک آزاد می شود. دریچه پیلور به غذا اجازه خروج از معده را می دهد تا وارد روده کوچک شده و با صفرا مخلوط شود. اگر دریچه پیلور خیلی شل بوده یا مسدود باشد، این امکان وجود دارد که به درستی بسته نشده و صفرا به داخل معده شما بازگردد.

تفاوت بین رفلاکس صفرا و رفلاکس اسید چیست؟
اگر دریچه ای که غذا را از مری وارد معده شما می کند به درستی بسته نشود، محتویات معده می تواند به مری بازگردد. این وضعیت معمولا با عنوان رفلاکس اسید معده شناخته می شود. اما اگر مشکل رفلاکس صفرا باشد، این مایعات نیز ممکن است حاوی صفرا باشند. گاهی اوقات، صفرا مشکل بزرگتری است که می تواند عامل تحریک کننده مری شما به حساب بیاید.

ریفلاکس صفرا چگونه بر بدن من تأثیر می گذارد؟
صفرا از موادی تشکیل شده که برای هضم چربی طراحی شده اند. اگرچه این مواد از یک فرمول اسیدی تشکیل نشده اند، اما برای پوشش های حساس معده و مری شما سخت هستند. رفلاکس مزمن صفرا می تواند این پوشش های محافظ را فرسایش داده و باعث التهاب دردناک و در نهایت آسیب بافتی (ازوفاژیت) شود. شما این وضعیت را به صورت یک نوع حالت سوزشی، معده درد، سوزش سر دل یا گلودرد، یا به صورت برگشت محتویات معده به مری خود احساس خواهید کرد. همچنین ممکن است حالت تهوع، سوء هاضمه یا حتی استفراغ صفراوی مکرر داشته باشید.

عوارض احتمالی
التهاب مزمن پوشش معده (گاستریت) می تواند منجر به زخم معده شده و با خطر بالاتر سرطان معده همراه است.

التهاب مری (ازوفاژیت) می‌تواند باعث ایجاد زخم و تغییرات سلولی در پوشش سازنده (مری بارت) شود که گاهی پیش‌ساز سرطان مری است. این خطرات با رفلاکس مزمن اسید معده به مری (GERD) نیز مرتبط است، اما مطالعات حاکی از این است که رفلاکس صفرا این خطر را چندین برابر می کند.

شیوع
برگشت صفرا در افراد سالم از شیوع چندان بالایی برخوردار نیست. با این حال، رفلاکس اسید بسیار رایج بوده و برخی از موارد رفلاکس اسید ممکن است رفلاکس صفرا نیز باشد. علائم رفلاکس صفرا و رفلاکس اسید عملاً یکسان هستند و پزشکان نمی‌توانند بدون نمونه‌برداری و تجزیه و تحلیل مایعی که برگشت داده‌اید، تشخیص دهند که آیا شما صفرا را پس می‌زنید یا خیر. هنگام تشخیص رفلاکس اسید هم این موارد غیرضروری در نظر گرفته می شوند. اما اگر برای رفلاکس اسید تحت درمان قرار گرفته اید ولی همچنان علائم آن را تجربه می کنید، ممکن است کاندیدی برای انجام آزمایشات بیشتر باشید.

ریفلاکس صفرا چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
ریفلاکس صفرا معمولاً به عنوان یک عارضه جراحی شناخته می شود، به ویژه در جراحی معده از نوع بای پس یا دور زدن، آسیب یا جایگزینی دریچه پیلور. جراحی برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) نیز ممکن است با رفلاکس صفرا همراه باشد. هنگامی که تحت عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا قرار می گیرید، کبد شما مستقیماً صفرا را به درون روده کوچک شما هدایت می کند. اما زمانی که صفرا ابتدا در کیسه صفرا ذخیره و متمرکز نشود، می تواند به داخل معده شما سرریز شود.

علائم رفلاکس صفرا
اگر دچار چنین شرایطی شوید، ممکن است هر یک از موارد زیر را تجربه نمایید:

درد شکم
نارسایی
سوء هاضمه
حالت تهوع
استفراغ زرد-سبز
اگر رفلاکس صفرا در مری خود داشته باشید، امکان بروز هر یک از موارد زیر برای شما وجود خواهد داشت:

سوزش سردل
نارسایی
گلو درد و گرفتگی صدا
استفراغ زرد-سبز
چگونه می توانم بفهمم که رفلاکس اسید دارم یا رفلاکس صفرا؟
علائم رفلاکس اسید و رفلاکس صفرا در مری تقریباً یکسان هستند. اگر علائم شما شامل استفراغ است، باید رنگ آن را مورد بررسی قرار دهید. صفرا با رنگ زرد مشخص می شود. اگر علائمی مانند مواردی همچون درد شکم و سوء هاضمه را در معده خود احساس می کنید، این موارد ممکن است یک سرنخ مهم برای شما باشد.

به طور کلی، رفلاکس اسید شرایط شایع تری است و با احتمال بیشتری نسبت به رفلاکس صفرا در نظر گرفته می شود. اما اگر داروهای درمان رفلاکس اسید علائم شما را تسکین نمی دهند، اجازه دهید پزشک داخلی برای بهبود وضعیت شما داروهای دیگری را تجویز نماید. پزشکان با بررسی و آزمایش مایع رفلاکس در مری قادرند تا وجود صفرا را تشخیص دهند. مشاوره آنلاین با متخصص داخلی نیز می تواند در این باره کمک کننده باشد.

علت
رفلاکس صفرا معمولاً به دلیل وجود مشکلاتی در دریچه پیلور ایجاد می شود. این دریچه از خروج صفرا به معده جلوگیری می کند. این وضعیت ممکن است در نتیجه هر یک از موارد زیر ایجاد شده باشد:

جراحی، به ویژه جراحی معده و جراحی برداشتن کیسه صفرا
انسداد دریچه پیلور توسط زخم اثنی عشر یا بافت اسکار
اختلال در تحرک، تاخیر در عملکرد دریچه پیلور و جریان رو به پایین صفرا
تشخیص
رفلاکس صفرا معمولاً شامل علائم شکمی و گاهی اوقات علائم مری است. در حالی که تشخیص رفلاکس به مری تنها بر اساس علائم شما آسان است، رفلاکس به معده باید با آزمایش های تصویربرداری تایید گردند. پزشک احتمالاً برای بررسی داخل مری، معده و روده کوچک انجام روش آندوسکوپی فوقانی را درخواست می کند. آندوسکوپ می تواند در حین تصویربرداری از بافت نمونه برداری کند تا التهاب، آسیب بافتی و وجود صفرا را مورد آزمایش قرار دهد. برای تشخیص رفلاکس به مری، ممکن است آزمایشات بیشتری برای تمایز رفلاکس اسید از صفرا انجام گیرد.

معاینه آندوسکوپی فوقانی شامل وارد کردن یک لوله با یک دوربین کوچک اتصالی در انتهای آن است که گلو، معده و روده کوچک شما را بررسی می کند. برای انجام این آزمایش فرد داروهای بی حس کننده و آرام بخش دریافت خواهد کرد. آندوسکوپ همچنین نمونه های بافتی را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می کند.

اسکن HIDA یا اسکن اسید ایمینودی استیک کبدی صفراوی (HIDA) یک آزمایش تصویربرداری رادیوگرافی است که جریان صفرا را از کبد به روده کوچک ردیابی می کند. این آزمایش شما را ملزم می کند که یک تا چهار ساعت در داخل یک تخت اسکنر دراز بکشید.

سیستم مانیتورینگ Bilitec این آزمایش محتوای صفرا در رفلاکس مری را از طریق دستگاه فوتو رنگ سنجی مورد ارزیابی قرار می دهد.

آزمایش تست امپدانس مری قادر است رفلاکس به مری را تأیید کرده و اسیدی یا غیر اسیدی بودن محتوای آن را اندازه‌گیری کند. برای آزمایش، یک کاتتر کوچک از طریق حفره بینی وارد مری می شود. برای بی حسی و شل شدن گلوی خود دارویی دریافت خواهید کرد. کاتتر به مدت 24 ساعت در جای خود باقی می ماند. در مدت دوره‌های رفلاکس، محتوای رفلاکس اندازه‌گیری شده و علائمی که در نتیجه آن ایجاد می‌شوند بررسی می گردند. این آزمایش یک تست قابل اعتماد برای افتراق بین ریفلاکس اسیدی و غیر اسیدی است.

درمان
پزشکان داروهای مختلفی را برای درمان رفلاکس صفراویی و علائم آن تجویز می کنند، اما این موارد به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند. میزان عملکرد آنها بر روی شما باید مورد بررسی قرار بگیرد. در صورتی که این داروها بر روی شما عمل نکنند و علائم شما شدید باقی بماند، پزشک ممکن است جراحی را توصیه نماید. مقاله متخصص گوارش در تهران را مطالعه کنید.

داروهای درمان رفلاکس صفرا عبارتند از:

اسید اورسودوکسی کولیک (UDCA)، که محتوای صفرا را در معده شما تغییر می دهد.
تسکین دهنده های اسید صفراوی، که به گردش صفرا وارد شده و آن را مختل می کنند.
سوکرالفات، که پوشش داخلی معده و مری شما را پوشانده و از آن محافظت می کنند.
عوامل پروکینتیک که برای تحریک حرکت بین معده و روده کوچک عمل می کنند.
باکلوفن، دارویی که شل شدن اسفنکتر تحتانی مری را کاهش می دهند.
مداخلات جراحی برای درمان رفلاکس صفرا عبارتند از:

جراحی انحراف برای هدایت صفرا از معده.
جراحی ضد رفلاکس برای تقویت اسفنکتر تحتانی مری.
درمان خانگی
برخلاف رفلاکس اسید، این وضعیت را نمی توان با داروهای ضد اسید بدون نسخه یا تغییر رژیم غذایی درمان کرد. درمان حتی با داروهای تجویزی نیز دشوار بوده و گاهی اوقات، جراحی مورد نیاز خواهد بود. با این حال، برخی اصلاحات کوچک در سبک زندگی، از جمله بالا بردن سر تخت، کاهش وزن اضافی و خوردن زودتر شام، ممکن است به کاهش علائم شما کمک کنند.

اگر رفلاکس صفرا درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صفرا می تواند به دیواره های معده و مری آسیب رسانده و منجر به التهاب مزمن، درد و عوارض جانبی مانند زخم شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
رفلاکس از هر نوعی که باشد جدی است. اگر علائم مکرر رفلاکس دارید، ممکن است معده یا مری شما دچار فرسایش سیستماتیک شده باشد. ممکن است بتوانید رفلاکس اسید را با داروهای ضد اسید بدون نسخه، رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی مدیریت کنید. اما اگر علائم شما ادامه پیدا کند، یا اگر شامل علائم شکمی باشد، ممکن است مبتلا به این وضعیت بوده باشید. این شرایط نیاز به آزمایشات پزشکی و درمان بیشتری دارد.