این روزها اسم اچ پی وی (HPV) را زیاد میشنویم. طبق مشاهدات بالینی متخصصان در رشتههای عفونی، پوست و زنان، ویروس HPV در سالهای اخیر میان جوانان ایرانی به شدت شیوع پیدا کرده است که این موضوع میتواند زنگ خطری برای سونامی سرطان دهانه رحم یا دیگر سرطانهای مرتبط با این ویروس در آینده باشد.
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یکی از شایعترین عفونتهای مقاربتی است. بر اساس آماری که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، حدود ۴۶ میلیون نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا هستند که اغلب آنها در اوایل دهه ۲۰ زندگی خود قرار دارند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران میزان شیوع ویروس HPV در کشورمان را ۸ درصد اعلام کرده است؛ با این حال برخی پژوهشگران و متخصصان شیوع برآورد شده در مطالعات مراکز تحقیقاتی دانشگاهی را به مراتب بیش از این رقم تخمین میزنند.
عفونت HPV به راحتی بین شرکای جنسی منتقل میشود. هر نوع تماس پوستی از جمله رابطه جنسی واژینال، مقعدی و دهانی و همچنین استفاده از ابزارهای جنسی یا اشیای دیگر میتواند این بیماری را منتقل کند. استفاده از کاندوم میتواند احتمال انتقال HPV را کاهش دهد اما بهطور کامل از آن جلوگیری نمیکند.
بیش از ۱۵۰ نوع ویروس HPV وجود دارد که برخی از آنها از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل میشوند. اغلب این ویروسها مشکلی برای سلامتی افراد ایجاد نمیکنند اما ژنوتیپهای پرخطر آن میتوانند باعث بروز زگیل تناسلی یا برخی از سرطانها مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، آلت تناسلی یا سرطانهای ناحیه دهان مثل لوزه، زبان و حلق شوند. ژنوتیپهای پرخطر HPV شامل ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۳۵، ۳۹، ۴۵، ۵۱، ۵۲، ۵۶، ۵۸، ۵۹، ۶۶ و ۶۸ هستند که از این میان تیپهای ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ خطر بیشتری ایجاد میکنند.
ویروس HPV عفونت شایعی است و تقریبا همه افراد فعال از نظر جنسی به فاصله چند ماه تا چند سال پس از شروع فعالیت جنسی خود به این ویروس مبتلا میشوند. با وجودی که حدود ۸۷ درصد مبتلایان به HPV زن هستند، اما این ویروس میتواند همه افراد را فارغ از جنسیت، هویت جنسی یا گرایش جنسیشان آلوده کند.
ابتلا به HPV به معنای داشتن شرکای جنسی متعدد نیست. ممکن است بسیاری از افراد پس از اولین رابطه جنسی خود به این ویروس مبتلا شوند.
ویروس پاپیلومای انسانی بهطور معمول علامت خاصی ندارد، به همین دلیل اغلب افراد از ابتلای خود به این بیماری آگاه نیستند. حتی اگر شخصی برای سالها از نظر جنسی فعال نباشد، باز هم میتواند این ویروس را در بدن خود داشته باشد.
همانطور که توضیح دادیم، تعداد خیلی زیادی از ژنوتیپهای HPV باعث بروز سرطان نمیشوند و سیستم ایمنی بدن انسان معمولا میتواند این ویروس را با موفقیت سرکوب کند.
با این حال اگر شخصی درگیر انواع پرخطر HPV شود و سیستم ایمنی بدن نتواند آن را کنترل کند، این عفونت ممکن است به تغییرات سلولی و در نهایت سرطان منجر شود. تزریق واکسن HPV میتواند بهطور چشمگیری از ابتلا به زگیل تناسلی و انواع سرطانهای مرتبط با این ویروس جلوگیری کند. البته این واکسن باید در بازه سنی ۱۲ (برخی منابع ۹) تا ۲۶ سال تزریق شود تا بیشترین تاثیر را بر ایمنی افراد در مقابل ویروس HPV داشته باشد.
یک مطالعه نشان داده است تزریق واکسن HPV میتواند تا ۹۰ درصد از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.
گارداسیل (Gardasil)، گارداسیل ۹ (Gardasil 9) و سرواریکس (Cervarix) انواع مختلف واکسن HPV هستند که در داروخانهها وجود دارند. تزریق ۲ یا ۳ دُز گارداسیل ۹ میتواند بدن از بدن فرد در مقابل ژنوتیپهای ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ محافظت کند. استفاده از واکسن گارداسیل در برابر ژنوتیپهای پرخطر ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ و سرواریکس در برابر ژنوتیپهای ۱۶ و ۱۸ ایمنی ایجاد میکند.
برای پیشگیری از HPV به موارد زیر توجه کنید:
واکسن بزنید: واکسن HPV اگر در سن زیر ۲۶ سال تزریق شود، بسیار ایمن و موثر است و میتواند از بدن شما در برای بیماریهای ناشی از HPV محافظت کند.
هر سال غربالگری سرطان دهانه رحم انجام دهید: این غربالگری که بهطور معمول برای زنان ۲۱ تا ۶۵ ساله انجام میشود، میتواند تا حد زیادی از سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.
در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید: استفاده از کاندوم میتواند شانس ابتلا به HPV را کاهش دهد اما بهطور کامل از آن جلوگیری نمیکند؛ زیرا ممکن است این ویروس مناطقی که کاندوم پوشش نمیدهد را آلوده کند.
بله، بزرگسالان بین ۲۷ تا ۴۵ سال نیز میتوانند این واکسن را تزریق کنند. البته تاثیر واکسن HPV در این گروه سنی کمتر است زیرا احتمال دارد افراد قبلا در معرض این ویروس قرار گرفته باشند. به همین دلیل توصیه میشود واکسن HPV را در بازه سنی ۱۲ تا ۲۶ سالگی تزریق کنید. مشاوره با پزشک متخصص زنان، عفونی یا پوست میتواند به شما کمک کند تا برای تزریق این واکسن تصمیم بگیرید.