منابع غذایی
گواتروژنها یا ایزوسیاناتها، ترکیبات شیمیایی گیاهی هستند که تولید یا فعالیت هورمونهای تیروئید را کاهش میدهند یا به عبارتی عملکرد تیروئید را کند میکنند. این ترکیبات به دلیل ویژگیهای ساختاری خود از توانایی غده تیروئید برای جذب “ید” میکاهند. این ترکیبات در اغلب مواد غذایی مصرفی ما وجود دارند که بسیاری از آنها غذاهای سالمی نیز محسوب میشوند، اما برای بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید مناسب نیستند مگر اینکه با روش های خاص طبخ یا فرآوری، این ترکیبات را از آنها خارج نماییم. بنابراین برخی از افراد به طور ناخواسته و بدون آگاهی با مصرف این مواد غذایی به بیماری کم کاری تیروئید مبتلا خواهند شد. مهمترین گروههای حاوی این ترکیبات در رژیم غذایی روزمره عبارتند از:
- سویا و خانواده محصولات مشتق از آن: آجیل سویا، شیر سویا، پروتئین سویا و غذاهای تهیه شده از سویا نظیر همبرگر، روغن سویا، لستین سویا، غذاهای سنتی تهیه شده از سویا (تمپه و توفو) دارای قوی ترین اثرات ضد تیروئیدی می باشند. لستین ترکیبی است که در بسیاری از غذاهای فرآوری شده وجود دارد، ولی خوشبختانه وجود آن معمولاً بر روی بسته بندی قید میشود.
- سبزیجات: خانواده کلمها به ویژه کلم بروکلی، کلم بروکسل، گل کلم، خردل، تربچه، ترب و شلغم اگرچه سرشار از ترکیبات مغذی میباشند، اما مصرف بیش از حد این سبزیجات از توانایی تیروئید برای استفاده از ید می کاهد و در عملکرد آن اختلال ایجاد می کند. باید توجه داشت که تنها مصرف حجم بسیار زیاد این گروه از سبزیجات می تواند چنین اختلالی ایجاد کند که معمولا در رژیم غذایی روزانه افراد متداول نمی باشد.
- گلوتن: پروتئین گندم است و در محصولات بر پایه غلات حاوی گندم نظیر انواع نان و پاستا یافت میشود. برای کاهش اثرات ضد تیروئیدی آن سعی کنید از غلات یا محصولات دارای فیبر فراوان استفاده کنید.
- چربیهای موجود در کره، گوشت و غذاهای سرخ شده: با جذب داروهای تیروئیدی تداخل ایجاد میکنند و از تولید هورمون توسط تیروئید جلوگیری میکنند.
- شیرینیجات و غذاهای حاوی قند: این غذاها اثری روی تیروئید ندارند اما به دلیل اینکه یکی از عوارض کمکاری تیروئید، کند شدن متابولیسم بدن است، مصرف مقادیر زیاد این غذاها با اضافه وزن سریع این بیماران همراه است.
- قهوه: کافئین از جذب داروهای مکمل هورمون تیروئید جلوگیری میکند. لذا دارو را فقط با آب مصرف کنید.
- حبوبات و سبزیجات غنی از فیبر: مصرف بیش از حد فیبر با جذب داروهای مکمل مداخله ایجاد میکند.
- داروها: مصرف همزمان داروهایی نظیر آهن، کلسیم، منیزیم، برخی داروهای کاهش دهنده میزان کلسترول و برخی داروهای ضد اسید معده می تواند با داروهای تیروئید تداخل ایجاد کند.
در پایان تاکید می شود که بهترین زمان مصرف داروهای تیروئید، صبح ناشتا و حداقل سی دقیقه قبل از مصرف هر نوع دارو یا غذا می باشد.
دکتر مریم قادری قهفرخی
متخصص فناوری مواد غذایی
عضو هیئت علمی
