هشتگ های داغ:
تصور کنید دچار عفونت شده‌اید. این عفونت می‌تواند یک عفونت شایع مانند عفونت دستگاه ادراری باشد یا یک عفونت جدی تر مانند سل.حالا تصور کنید که پزشکان به شما بگویند که این عفونت به درمان پاسخ نمی‌دهد! به این معنی که هیچ داروی موثری در بهبود و درمان این عفونت وجود ندارد. این عدم پاسخ به درمان، به دنبال مقاومت میکروبی ایجاد شده است.
به طور دقیق تر می‌توان گفت مقاومت میکروبی یعنی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگلها که هر کدام به تنهایی می‌توانند موجب عفونت و بیماری شوند، به داروهای موجود پاسخ نمی‌دهند.
باید بدانید مقاومت میکروبی به معنای مقاومت بدن ما در برابر آنتی بیوتیکها یا سایر ضد میکروبها نیست؛ بلکه مقاومت میکروبی زمانی اتفاق می‌افتد که میکروبها دچار تغییراتی می‌شوند که از آنها در برابر اثرات ضد میکروبی داروها محافظت می‌کند.
مقاومت آنتی بیوتیکی زیرمجموعه اصلی مقاومت میکروبی است که به طور خاص برای باکتری‌هایی که به آنتی بیوتیکها مقاوم می‌شوند، اطلاق می‌شود.
با این حال اگرچه مقاومت میکروبی یک فرآیند طبیعی است، اما عمدتا نتیجه استفاده نادرست و بی رویه از آنتی بیوتیکها و سایر ضد میکروبها در انسان و حیوانات است.
نازلی نادر کارشناس تجویز و مصرف منطقی داروها در اداره تعالی سازمانی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی اظهار کرد: هدف این هفته افزایش آگاهی عمومی و جهانی درخصوص مقاومت میکروبها به داروهای آنتی میکروبیال است که از معضلات جدی در درمان عفونت ها محسوب می شود.
وی با اشاره به تاثیر داروهای آنتی میکروبیال بر رشد میکروارگانیسم‌ها خاطرنشان کرد: این داروها شامل آنتی بیوتیکها یا داروهای ضدباکتری، ضدویروس، ضدقارچ و ضدانگل است که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شود اما مردم بیشتر با واژه آنتی بیوتیک آشنایی دارند که زیر مجموعه داروهای آنتی میکروبیال است.
این دکتر داروساز با اشاره به مقاوم شدن میکروبها در برابر داروها، گفت: وقتی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگلها به طرقی تغییر یافته و داروها بر آنها بی اثر باشد، مقاومت میکروبی رخ داده و درمان عفونت ها را بسیار مشکل و یا غیرممکن می‌کند.
وی مقاومت میکروبی را یکی از مهمترین تهدیدها برای سلامت عمومی ذکر کرد و افزود: محققان برآورد کردند که در سال 2019، مقاومت به آنتی میکروبیال‌ها عامل مرگ یک میلیون و 270هزار نفر بوده است.
نادر با اشاره به امکان انتقال ژن مقاومت به داروهای آنتی میکروبیال از باکتری مقاوم به باکتری حساس تاکید کرد: مقاومت میکروبها به داروهای آنتی‌میکروبیال‌ها یک مشکل جدی برای سلامت جهانی است.
به گفته وی عدم درمان فرد مبتلا به دلیل مقاومت میکروبی و همچنین انتقال میکروب‌های مقاوم به سایر افراد و شیوع مقاومت میکروبی دو موضوع مهم است که در هنگام مصرف آنتی بیوتیکها باید مورد توجه قرار گیرد.
این کارشناس تجویز و مصرف منطقی داروهای معاونت غذا و دارو افزود: مقاومت میکروبی مشکلات زیادی برای فرد و جامعه ایجاد می‌کند که از جمله مهمترین آنها می توان به افزایش طول مدت بیماری، افزایش هزینه درمان، شیوع بیماری های میکروبی پیچیده تر و سختی درمان، افزایش مراجعات به پزشک اشاره کرد.
وی مشکلات موجود در کنترل عفونت بیمارستانی، افزایش ریسک اقدامات درمانی دیگر نظیر جراحی های بزرگ، شیمی درمانی، عمل پیوند عضو، تعویض مفصل و افزایش مرگ و میر ناشی از عفونت ها را از دیگر مشکلات مهم مقاومت میکروبی ذکر کرد.
عوامل موثر در بروز مقاومت میکروبی
این دکتر داروساز عوامل زیادی را در بروز مقاومت میکروبی موثر دانست و افزود: استفاده نا به جا و بیش از حد از داروهای آنتی میکروبیال در انسان‌ها، حیوانات و گیاهان اولین علت است. تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها و عدم توجه بیماران به درمان توصیه شده پزشک معالج و خود درمانی نیز از دیگر علل بروز مقاوت میکروبی است.
نادر استفاده غیرمنطقی از آنتی بیوتیکها برای بیماری‌های ویروسی نظیر کووید 19، آنفلوانزا و سرماخوردگی را منجر به بروز افزایش مقاومت میکروبی برشمرد و افزود: در بیماری ویروسی صرفا زمانی مجاز به تجویز آنتی بیوتیک در فرد مبتلا هستیم که بیمار هم زمان دچار عفونت باکتریایی نیز شده باشد.
عواقب افزایش مصرف داروهای آنتی میکروبیال
این داروساز افزایش مصرف داروهای آنتی میکروبیال را باعث افزایش بروز مقاومت میکروبی برشمرد و یکی از شایع ترین علل مراجعه کودکان به اورژانس را واکنش ها و عوارض ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها عنوان کرد.
اقدامات ضروری در صورت بروز عوارض جانبی دارو
وی با اشاره به احتمال بروز عوارض جانبی در اثر مصرف آنتی بیوتیکها تاکید کرد: عوارض جانبی یا بروز حساسیت باید بلافاصله به داروساز یا پزشک اطلاع داده شود تا در صورت لزوم اقدام لازم درخصوص قطع یا تغییر دارو انجام شود.
عوارض جانبی شایع داروهای آنتی میکروبیال
این کارشناس تجویز و مصرف منطقی داروهای معاونت غذا و دارو، جوش و ضایعات پوستی، سرگیجه، حالت تهوع، اسهال و بروز عفونت‌های قارچی فرصت‌طلب را از جمله شایعترین عوارض جانبی آنتی بیوتیکها برشمرد.
وی تاکید کرد: در صورت بروز اسهال شدید یا واکنش های آلرژیک شدید باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه شود. زیرا اسهال شدید ممکن است نشانه عفونت کلستریدیوم دیفیسیل باشد و منجر به آسیب روده بزرگ و یا مرگ شود.
نادر واکنش‌های آلرژیک شدید را نیز شامل خس خس سینه، کهیر، تنگی نفس و شوک آنافیلاکسی عنوان کرد که فرد مبتلا در ابتدا احساس می کند گلویش در حال بسته شدن یا خفگی است یا صدایش در حال تغییر است.
اقدامات موثر برای پیشگیری و کاهش بروز مقاومت میکروبی
وی تجویز صحیح دارو توسط کادر پزشکی، مصرف صحیح دارو توسط بیمار و پیشگیری از ابتلا به عفونت را از عوامل مؤثر در پیشگیری و کاهش بروز مقاومت میکروبی عنوان کرد.
نادر با اشاره به نقش مهم تجویز منطقی و صحیح دارو در پیشگیری از مقاومت میکروبی تاکید کرد: آنتی بیوتیکها حتما باید توسط پزشک و با توجه به وجود یا عدم وجود عفونت و داروی موثر بر عفونت تجویز شود .
توصیه به بیماران برای مصرف صحیح دارو
وی با بیان اینکه مصرف صحیح دارو توسط بیمار می‌تواند به طور چشمگیر از بروز مقاومت میکروبی جلوگیری کند به افراد توصیه کرد: هرگز دارو را بدون تجویز پزشک مصرف نکرده و دوره مصرف دارو را تا انتها ادامه دهند تا کاملا بهبود حاصل شود. دزهای دارویی را منظم و سر ساعت مصرف کنند تا اثر مطلوب داشته باشند.
نادر افزود: بیماران از تجویز داروی خود برای دیگران اجتناب کرده و در مورد نحوه صحیح مصرف داروی آنتی میکروبیال از پزشک یا داروساز راهنمایی بخواهند.
به گفته این داروساز برای جلوگیری از عوارض گوارشی حتما قرص و کپسول‌های آنتی میکروبیال را با یک لیوان آب میل کنند و هنگام مصرف شربت‌های آنتی میکروبیال نیز حتماً از پیمانه مدرج استفاده شود.
نادر پیشگیری از ابتلا به عفونت را بهترین راهکار دانست تا نیازی به مصرف دارو نباشد و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، بهداشت شخصی، الگوی صحیح تغذیه، سبک زندگی سالم و دریافت به موقع واکسنهای توصیه شده را برای پیشگیری از بروز عفونت موثر دانست.
درصورت فراموش کردن دوزهای دارویی چه باید کرد؟
نادر با اشاره به اهمیت مصرف منظم دوز داروهای آنتی میکروبیال گفت: درصورت عدم مصرف سر وقت احتمال شکست دارو درمانی و بروز مقاومت افزایش می یابد. بنابراین بهتر است افراد از روش هایی مثل آلارم ساعت برای یادآوری زمان مصرف استفاده کنند.
به گفته وی در صورتی که یک نوبت از دارو فراموش شد اگر نزدیک ساعت مصرف دوز بعدی نبود بلافاصله دارو استفاده شود و دوز بعدی نیز در همان ساعت مقرر مصرف شود. اما اگر نزدیک به زمان مصرف دوز بعدی بود صرفا دوز بعدی سرساعت مقرر خود استفاده شود و از دو برابر کردن دوز مصرفی باید اجتناب شود.
نادر عمده فعالیت واحد تجویز و مصرف منطقی داروهای معاونت غذا و داروی دانشگاه را بر افزایش آگاهی عموم مردم و کادر پزشکی متمرکز دانست و برگزاری وبینارهای آموزشی، آزمون های غیر حضوری و پیام های آموزشی را بعنوان برخی از این فعالیت ها معرفی کرد.
وی با اشاره به این که مصرف آنتی میکروبیال ها علاوه بر خود فرد، سلامت همگان را تحت تأثیر قرار می‌دهد گفت: امیدواریم با افزایش سطح آگاهی عموم، شاهد کنترل و جلوگیری از مقاومت میکروبی و مشکلات جدی باشیم که برای سلامت مردم ایجاد کرده است.
